آیسک: دیار غیرت؛ خاستگاه فرهنگی که حماسه را به جبهه و جبهه را به فرهنگ پیوند زد

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، شهر آیَسْک، مرکز بخش آیسک در شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی می‌باشد. شهر آیسک در مسیر جاده ارتباطی شهرهای فردوس، سرایان و بیرجند قرار دارد و نهم آبان: روز فرهنگ آیسک؛ تجلیگاه تلفیق ایمان، عمل و شهادت نامگذاری شده است.

در تحلیل پدیده‌های اجتماعی بزرگ، گاهی نقطه‌ای کوچک بر نقشه، کانون تحولی عظیم می‌شود. آیسک در آن روزگار، چنین نقطه‌ای بود. این روستا در آستانه جنگ تحمیلی، به تنهایی یک «الگوی کامل» از جامعه تراز انقلاب اسلامی را به نمایش گذاشت. فرهنگی که از آیسک برخاست، بر سه ستون استوار بود:

۱. فرهنگ جهادی و روحیه بسیجی:

اعزام آن کاروان ۷۰ نفره، یک اقدام نمایشی یا فرمالیته نبود. این حرکت، حاصل بستر فرهنگی عمیقی بود که ماه‌ها و سال‌ها در این دیار ایجاد شده بود. روحیه بسیجی به معنای واقعی کلمه، در جان مردان و زنان آیسک نفوذ داشت. بسیج، نه یک سازمان، که یک «گفتمان مسلط» بود؛ گفتمانی که بر اساس آن، هر جوانی خود را سرباز امام زمان(عج) و مسئول در برابر میهن می‌دانست. این فرهنگ، فرمانبردارِ وقت و مکان نبود؛ همیشه و در همه حال، «آماده باش» بود. کاروان نهم آبان، تبلور عینی این فرهنگ جهادی بود؛ از میان کشاورزان، دانش‌آموزان، معلمان و کسبه تشکیل شده بود که همگی در یک چیز مشترک بودند: «عشق به شهادت در راه خدا».

۲. فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی:

اعزام ۷۰ رزمنده از یک روستا، به معنای خالی شدن آن روستا از نیروی جوان و مولد نبود؟ قطعاً چنین تبعاتی داشت. اما فرهنگ آیسک، فرهنگی بود که «ایثار» را بر «منفعت» ترجیح می‌داد. خانواده‌هایی که تنها نان‌آور خود را راهی جبهه می‌کردند، زنانی که با بدرقه پرشرافت خود، همسر و برادرشان را به سوی مرگ آگاهانه سوق می‌دادند و پیرمردان و پیرزنی که در نبود جوانان، بار کار را بر دوش می‌کشیدند، همه و همه، حلقه‌های به هم پیوسته زنجیره فرهنگ ایثار بودند. آنها می‌دانستند که حفظ «حیثیت اسلام» و «استقلال میهن» بسی برتر از رفاه فردی و آسایش زودگذر است. این همان فرهنگی است که امروز در برابر فرهنگ مصرف‌گرایی و فردمحوری غرب، چون کوهی استوار ایستاده است.

۳. فرهنگ شهادتطلبی به مثابه اوج کمال:

در نگاه سطحی، شهادت یک «فداکاری» است. اما در فرهنگ آیسک، شهادت یک «عروج» و «کمال» بود. رزمندگان آن کاروان، نه با نگاهی حسرت‌بار به پشت سر، که با چشمانی به افق‌های ملکوت، قدم در راه می‌گذاشتند. آنها مرگ را نابودی نمی‌دانستند، بلکه آن را «تولد دوباره» در بهشت برین و در جوار رحمت حق تعالی می‌شمردند. این نگرش، ریشه در معارف ناب اسلامی و مکتب حسینی(ع) داشت. فرهنگ شهادت‌طلبی آیسک، ترس از مرگ را از دل‌ها زدوده و شجاعتی افسانه‌ای آفریده بود که دشمن را به وحشت می‌انداخت.

پیامدها و تأثیرات ماندگار حماسه نهم آبان:

این حرکت عظیم، تنها به آن روز و آن روستا محدود نماند. موج این فرهنگ، بسیار فراتر از آیسک طنین‌انداز شد:

الگوسازی برای کل کشور: کاروان آیسک، به یک «نماد» تبدیل شد. اخبار این حماسه، روحیه جدیدی در سایر شهرها و روستاها دمید و بسیاری را ترغیب کرد تا از این الگو پیروی کنند.

تقویت روحیه رزمندگان: حضور این رزمندگان باانگیزه و عمیقاً معتقد در جبهه‌ها، مانند تزریق خون تازه در رگ‌های سنگرهای مقاومت بود. ایمان آنها، به دیگران نیز قدرت و استحکام می‌بخشید.

ترسیم نقشه راه برای نسل‌های آینده: نهم آبان آیسک، به نسل جوان امروز می‌آموزد که «فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی» نه در شعار، که در عمل و ایثار متجلی می‌شود. این واقعه، سندی زنده است که نشان می‌دهد جوانان این مرز و بوم، زمانی به اوج عزت و سربلندی رسیدند که دل از تعلقات دنیا کندند و جان را در کف اخلاص نهادند.

سخن پایانی:

امروز، «روز فرهنگ آیسک» تنها یک نام روی تقویم نیست. این روز، یک «گفتمان زنده» است. گفتمانی که در برابر فرهنگ سکولار و مادی‌گرای جهان امروز، پرچم «معنویت»، «ایثار» و «شهادت» را برافراشته نگه داشته است. آیسک به ما می‌آموزد که فرهنگ واقعی، فرهنگی است که انسان را از خاک به افلاک می‌رساند و جامعه را از انفعال و مصرف‌زدگی، به سوی فعال بودن و سازندگی سوق می‌دهد.

پس بایستیم و ادای دین کنیم به آن ۷۰ ستاره درخشان و هزاران شهید گمنام دیگر که فرهنگ آیسک را با خون پاک خود آبیاری کردند. فرهنگ آیسک زنده است، چرا که خون شهید، همیشه جاری است و یاد او، همیشه جاودان.

نویسنده: سید محمد فیض آبادی